Amnesty Leiden, 1972 oprichtingsbericht Leidsche Courant, 9 november 1971
Amnesty International (de internationale organisatie) bestaat vijftig jaar. In mei 2011 werd dit landelijk gevierd. De Leidse Werkgroep van Amnesty International greep de gelegenheid aan om de eigen geschiedenis te onderzoeken. Oud-voorzitter Laurens Beijen speurde het Leids gemeentearchief af. Bestuurslid Gerard van der Veer ging op basis hiervan op zoek naar nog levende personen.
Zaterdag 27 augustus 2011 was het zo ver en combineerde de Leidse groep een reünie ter ere van het veertigjarig bestaan met een borrel ter inluiding van het nieuwe seizoen.
De eerste 'officieel actieve' Amnestygroep in Leiden, zoals vermeld in de Leidse Courant, ging van start in 1971, hoewel ook reeds een ouder bericht te vinden is. Het is onduidelijk of de daar gemelde bijeenkomst heeft geleid tot de oprichting van de latere groep. Simone van Eik, lid van die eerste groep, kent in elk geval nog een lid uit de groep die een jaar later actief is. Haar antwoord per mail:
Wij probeerden als groep de naamsbekendheid van Amnesty te vergroten. We flyerden op de markt en verkochten op 24 december wenskaarten bij de ingang van de Hooglandse Kerk, herinner ik mij. De man rechtsboven op de foto is Dick Beumer (?); hem heb ik nog wel eens in Leiden gezien.
Foto's: Myra Albersen
Van bijna elk decennium van het Amnesty-verleden in Leiden waren een of meer vertegenwoordigers aanwezig. In korte interviews blikten zij terug op wat Amnesty International in Leiden in hun tijd ondernam of haalden herinneringen op. Voor de huidige vrijwilligers werd het een inspirerende uitwisseling, door het besef in een lange geschiedenis te staan.
Die geschiedenis is er een om trots op te zijn. Zo hebben leden van Amnesty Leiden mede aan de wieg gestaan van Vluchtelingenwerk Leiden (dat toevallig in 2011 haar eigen vijfentwintigjarig bestaan vierde).
Deze leden vingen een vluchtelingengezin op dat in penibele omstandigheden verkeerde na de overkomst van gezinsleden uit Afrika, in het kader van gezinshereniging. Vader was overleden, veel kinderen waren nog in de schoolgaande leeftijd.
Het gezin mocht in Nederland blijven op voorwaarde dat men zich eerst enkele jaren financieel zelf zou bedruipen. De Leidse Amnesty-vrijwilligers spanden zich met succes in voor verbetering van hun lot, onder andere voor het regelen van zelfstandige huisvesting.
Pieter Obbema, destijds werkzaam bij de Universiteitsbibliotheek, daarover:
We hebben in Leiden geld ingezameld voor dit vluchtelingengezin. Dat kon niet geoormerkt op de Amnesty-rekening gestort en zo is een aparte rekening geopend, “Werkgroep Vluchtelingen” of zoiets, onder de vleugel van Vluchtelingenwerk Nederland - of hoe dat toen heette.
We hebben woonruimte voor het gezin geregeld, eerst in de Groenesteeg. Destijds ook zeer actief was studentenpastor Van Wel van de studentenecclesia. Maar ook Anton Dronkers was in die tijd al actief op velerlei gebied.
De Leidse groep opereerde zelfstandig. We gingen niet of nauwelijks naar activiteiten van het landelijke Amnesty. Het was een grote groep, met Nel Rooymans, Aert Jan Grotenhuis en mijzelf als spil.
Ook Lies van der Sman zette zich in voor dit vluchtelingengezin. Ze werd daarvoor gevraagd door Amnesty International. Zij benaderde, we spreken begin jaren tachtig, Anton Dronkers.
Van der Sman is daarna actief gebleven voor vluchtelingen en asielzoekers maar ook voor Amnesty International, eerst in de Oegtgeestse groep en, toen die werd opgeheven, voor Amnesty Leiden.
Lies van der Sman, Anton Dronkers en Amina Ahmed. Mevr. Ahmed was lid van het gezin waarvoor Amnesty Leiden zich inzette.
Kenmerkend voor de ‘linkse’ jaren zeventig is dat Amnestyleden tegelijk ook in andere clubs actief waren.
Aert Jan Grotenhuis, momenteel hoofdredacteur van de parlementaire nieuwsdienst Filafax en oud-journalist voor NRC en Staatscourant, was actief voor Amnesty Leiden, een van de ondersteuners van het genoemde vluchtelingengezin, maar werkte ook voor de Leidse Rechtswinkel, dat kantoor hield in een pand ingericht met tweedehandsspullen.
Begin jaren tachtig toerde een theatergroep van Amnesty Leiden, Theater Spiegel, door het hele land, van Winterswijk tot Maastricht. Het was geen vormingstoneel – men speelde onder andere Rhinoceros van Ionesco – maar de voorstelling was wel steeds aanleiding voor een discussie met het publiek.
Henk Voets, voorzitter van 1976 – 1979: “We stonden maandelijks met een kraam bij de Hartenbrugkerk in de Haarlemmerstraat. De mensen gingen je herkennen”. Jolanda van der Pluijm (met dochter) was actief in de eerste helft van de jaren tachtig en bewaart goede herinneringen aan het Amnesty-theatergezelschap Theater Spiegel.
Naast zulke uitzonderlijke activiteiten is Amnesty International door de jaren heen via terugkerende activiteiten zichtbaar geweest in Leiden, zoals de 10 december-fakkeloptocht, de jaarlijkse boekenmarkt, petitieacties in het centrum, artikelenverkoop in de Centrale Bibliotheek en enkele kerken en de jaarlijkse collecte.
Minder zichtbaar maar ook vast onderdeel zijn de briefschrijfacties van de landengroep en het werk van de scholengroep op Leidse basis- en middelbare scholen.
Oude bekenden: Amina Ahmed (links) ontmoette Nel Rooymans (rechts) midden jaren zeventig. Rooymans was toen actief lid van Amnesty Leiden en zette zich mede (en met succes) in voor de familie van mevrouw Ahmed. Mevrouw Ahmed is getrouwd met een Leidenaar, woont nog steeds in Leiden en heeft een winkel in de Breestraat.
Twee voorzitters: Frits van Oosten, huidig voorzitter van Amnesty Leiden, en Neda Gaffari, voorzitter van 2006 - 2008
