Mensenrechten wandelroute
Zondag 29 januari 2023 | 14:00
Op zondag 29 januari om 14 uur kan men meewandelen door Leiden, langs historische plaatsen die iets te maken hebben met mensenrechten.
Een ervaren gids voert u vanaf de Koornbrug kriskras door de stad en zorgt voor nuttige uitleg. De tocht duurt maximaal twee uur, maar kan eventueel na overleg of vanwege het weer verkort worden.
Deelname kost € 5,- per persoon en aanmelden kan t/m de 27e via
Lees het nieuwe stukje van onze eigen stadsgids Andreas!
Als nieuwe stadsgids leid ik mensen rond langs plaatsen in Leiden die verband houden met mensenrechten. Een goed verhaal brengt de geschiedenis tot leven en spreekt tot de verbeelding.
Dit keer: Oorlog.
Op 17 maart 1943 vond in Leiden een razzia plaats die gecoördineerd werd vanuit het hoofdbureau van politie aan de Zonneveldstraat. Daarbij werden alle niet-ondergedoken joden opgepakt en vastgehouden om vervolgens te worden gedeporteerd naar kamp Westerbork en daarna naar Oost-Europa. Onder hen bevonden zich alle bewoners van het joodse weeshuis aan de Rodenburgstraat, 51 kinderen en 9 begeleiders. Slechts 4 van hen hebben de kampen overleefd. Het is nog steeds een van de grootste drama’s in de geschiedenis van Leiden. De stenen koffertjes voor het pand, het monument Lost Luggage, herinneren hieraan.
In de periode na de razzia’s werd in de steden de jacht geopend op ondergedoken joden. Politieteams van geharde nsb’ers waren hiermee belast die op meedogenloze wijze te werk gingen. Ook in Leiden was een berucht duo actief. Verraad, afpersing en geweld, geen middel werd geschuwd. De jacht op ondergedoken joden was lucratief: de bezetter betaalde zogenaamd kopgeld voor aangebrachte joden. Omdat deze groep veelal welvarend was, je had geld en connecties nodig om een onderduikadres te vinden, viel er doorgaans ook het nodige te roven. Nergens in bezet Europa gingen jodenjagers zo akelig efficiënt te werk als in Nederland. Veel van deze lieden werden na de oorlog ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. Dit gebeurde onder oorlogsrecht gezien de doodstraf in Nederland werd afgeschaft in 1870. Nadien is de doodstraf ook uit het oorlogsrecht geschrapt en is er een artikel in de grondwet opgenomen dat herinvoering voorkomt.
In 1945 werden de Verenigde Naties opgericht in reactie op de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, zoals die toen in volle omvang duidelijk begonnen te worden. Enkele jaren later, in 1948, namen de VN de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens aan. Op een achtermuur aan de Kapelstraat is een muurschildering te vinden met het eerste artikel hieruit.
“Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen.”
Artikel 1 stelt de menselijke waardigheid centraal. De leus van de Franse Revolutie zit erin verweven; Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap. De menselijke waardigheid is ons gegeven vanaf de geboorte en niemand mag ons haar ontnemen.
